Αριθμός 2133/2022

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Ε΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 8 Ιουνίου 2022, με την εξής σύνθεση: …

Για να δικάσει την από 21 Δεκεμβρίου 2021 αίτηση:

των: 1) σωματείου με την επωνυμία “ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΑΛΙΕΩΝ Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ”, που εδρεύει στον Πειραιά, το οποίο παρέστη με τον δικηγόρο Παναγιώτη Τζαμτζή (Α.Μ. 30457), και 2) Γ.Φ. του Κ., κατοίκου,  ο οποίος παρέστη ο ίδιος ως διάδικος και ως Πρόεδρος του Σωματείου και διορίζει στο ακροατήριο τον ως άνω δικηγόρο,

κατά του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο οποίος παρέστη με τις: α) ….., Παρέδρους του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθεί η παράλειψη απάντησης άλλως η σιωπηρή απόρριψη της από 16.9.2021 αίτησης που υπέβαλαν προς τους Υπουργό και Υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου …….

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, και τις αντιπροσώπους του Υπουργού, οι οποίες ζήτησαν την απόρριψή της.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο

1. Επειδή, για την κρινόμενη αίτηση έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (κωδικός πληρωμής ηλεκτρονικού παραβόλου 445999590952 0221 0076)

2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της παράλειψης απάντησης άλλως της σιωπηρής απόρριψης της από 16.9.2021 αίτησης που υπεβλήθη από τους αιτούντες προς τους Υπουργό και Υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (με αρ. πρωτ. 6432/16.9.2021 και 2748/16.9.2021, αντίστοιχα) για την έκδοση υπουργικής απόφασης κανονιστικού περιεχομένου σχετικά με την έγκριση και υιοθέτηση του Εθνικού Διαχειριστικού Σχεδίου ετών 2021-2024 που αφορά σε «γρίπους που σύρονται από σκάφη» ή «τράτες» ή «βιντζότρατες», σύμφωνα με το άρθρο 19 του Κανονισμού ΕΚ 1967/2006 και για την εν γένει ρύθμιση της αλιείας με βιντζότρατα.

3. Επειδή, η προσβαλλόμενη παράλειψη ή σιωπηρή απόρριψη διέπονται από διατάξεις της εθνικής και της κοινοτικής νομοθεσίας, οι οποίες αποσκοπούν στην προστασία της ιχθυοπανίδας και του υδάτινου εν γένει οικολογικού συστήματος. Αρμόδιο συνεπώς για την εκδίκαση της παρούσας υποθέσεως είναι το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1 περ. της 8/2019 απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ (Β΄ 2933) [πρβλ. ΣτΕ 4049/2015, 2389/2008, 2612/ 2005, 2271/2004].

4. Επειδή, τόσο το πρώτο αιτούν σωματείο, που σύμφωνα με το καταστατικό του, αποτελεί αλιευτική συνδικαλιστική οργάνωση με πανελλαδικό χαρακτήρα και μέλη, μεταξύ άλλων, αλιείς πλοιοκτήτες επαγγελματικών αλιευτικών σκαφών παραγωγικής αλιείας βιντζότρατας, καθώς και πλοιοκτήτες, με εταιρική σχέση, τέτοιου είδους σκαφών και σκοπό τη “διεκδίκηση, παραγωγή και διασφάλιση των Ελλήνων Αλιέων”, όσο και ο δεύτερος αιτών πλοιοκτήτης επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους παραγωγικής αλιείας βιντζότρατας, καθώς και Πρόεδρος του ως άνω σωματείου, ασκούν την κρινόμενη αίτηση με προφανές έννομο συμφέρον. Παραδεκτώς δε ομοδικούν εφ’ όσον προβάλλουν κοινούς λόγους ακυρώσεως που στηρίζονται στην αυτή πραγματική και νομική βάση.

5. Επειδή, εν προκειμένω, από τις απόψεις της Διοίκησης και τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Kατά τα προβλεπόμενα στον Κανονισμό της Μεσογείου [Καν (ΕΚ) 1967/2006], με την υπ’ αρ. 6719/146097/29.12.2016 Απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Β΄ 4348), όπως τροποποιήθηκε με την υπ’ αρ. 4065/330700/30.12.2019 (Β’6) όμοιά της, θεσπίστηκε σχέδιο διαχείρισης για το αλιευτικό εργαλείο «γρίπος που σύρεται από σκάφος» ή «βιντζότρατα» (SB) για αλιεία μαρίδας (Spicara smaris) και γόπας (Boops boops) σε συγκεκριμένες περιοχές της ελληνικής επικράτειας, βάσει του οποίου επετράπη η λειτουργία της βιντζότρατας κατά παρέκκλιση σε σχέση με το ελάχιστο μέγεθος ματιού διχτυού και την απόσταση αλιείας από την ακτή. Η παρέκκλιση χορηγήθηκε με την έκδοση του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 929/2017 της Επιτροπής της 31ης Μαΐου 2017 “για τη θέσπιση παρέκκλισης από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1967/2006 του Συμβουλίου όσον αφορά την ελάχιστη απόσταση από την ακτή και το ελάχιστο βάθος θάλασσας που οφείλουν να τηρούν οι συρόμενοι από σκάφος γρίποι που αλιεύουν στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας” (ΕΕ L 141). Το σχέδιο εφαρμόστηκε για 3 έτη (Οκτώβριος 2017-Μάρτιος 2020) και η ισχύς του έληξε στις 31.3.2020. Μετά τη λήξη ισχύος του εν λόγω σχεδίου, οι ελληνικές αρχές με το υπ΄ αρ. 269/13408/15.1.2021 έγγραφό τους υπέβαλαν επίσημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή νέα πρόταση σχεδίου διαχείρισης για το εν λόγω αλιευτικό εργαλείο. Το σχέδιο συνοδευόταν από επιστημονική τεκμηρίωση και κατάλογο σκαφών. Το νέο σχέδιο περιελάμβανε επιπλέον περιοριστικά διαχειριστικά μέτρα και δραστικό περιορισμό των αλιευτικών σκαφών που θα είχαν δικαίωμα αδειοδότησης. Η πρόταση του ελληνικού σχεδίου διαχείρισης αξιολογήθηκε θετικά από την Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας (ETOEA- STECF), της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στο υπό στοιχεία Ares (2021) 4086622-23.06.2021 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Αλιείας (DG MARE), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διελάμβανε τα ακόλουθα (σε ελεύθερη απόδοση από το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο, όπως παρατίθενται στο από 20.5.2022 έγγραφο απόψεων της Διοίκησης προς το Δικαστήριο): «Η Επιστημονική, Τεχνική και Οικονομική Επιτροπή Αλιείας (STECF) αξιολόγησε το ελληνικό σχέδιο διαχείρισης για αυτό το εργαλείο τον Απρίλιο του 2021 (PLEN 21-01). Στην έκθεσή της, η STECF κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σχέδιο διαχείρισης περιέχει τα στοιχεία που υποστηρίζουν το αίτημα για παρεκκλίσεις όσον αφορά την ελάχιστη απόσταση από την ακτή και το μέγεθος των ματιών. Προκειμένου να επιτραπεί η έγκαιρη έγκριση του απαραίτητου εκτελεστικού κανονισμού, χωρίς ωστόσο να προδικάζεται η τελική θέση της Επιτροπής σχετικά με αυτό το θέμα, θα σας συμβούλευα να ολοκληρώσετε το συντομότερο δυνατό την εσωτερική εθνική διαδικασία για την έγκριση του εθνικού σχεδίου διαχείρισης σκαφών γρίπων που σύρονται από το σκάφος, σύμφωνα με Υπουργική Απόφαση, σχέδιο της οποίας έχει διαβιβαστεί μαζί με το αίτημά σας για ανανέωση της παρέκκλισης τον Ιανουάριο του 2021….». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με το υπό στοιχεία Ares (2021) 4319074/02.07.2021 έγγραφό της κάλεσε τα Κράτη –Μέλη να συμμετάσχουν στην Επιτροπή Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας στις 16.7.2021, προκειμένου να συζητηθεί, μεταξύ άλλων και σχέδιο εκτελεστικού κανονισμού για τη θέσπιση παρέκκλισης κατά τα προεκτεθέντα. Εντούτοις, η συνεδρίαση της εν λόγω επιτροπής αναβλήθηκε για τον Σεπτέμβριο. Κατόπιν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε σε ψηφοφορία, με επείγουσα γραπτή διαδικασία, σχέδιο εκτελεστικού κανονισμού που θα επέκτεινε από 1 Οκτωβρίου 2021 έως 30 Σεπτεμβρίου 2024 την παρέκκλιση από τον Κανονισμό (ΕΚ) 1967/2006 για την αλιεία με βιντζότρατες στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας [σχετικό το υπό στοιχεία Ares(2021)4832275/28.07.2021 έγγραφό της]. Κατά το σχέδιο του κανονισμού προαπαιτούμενο είναι να εκδοθεί σε εθνικό επίπεδο και να δημοσιευθεί η Υπουργική Απόφαση για την έγκριση και θέση σε εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης για την λειτουργία της βιντζότρατας. Μάλιστα, στην 4η αιτιολογική σκέψη του σχεδίου κανονισμού αναφέρονται τα εξής (σε ελεύθερη απόδοση από το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο, όπως παρατίθενται στο από 20.5.2022 έγγραφο απόψεων της Διοίκησης προς το Δικαστήριο): «Η Ελλάδα ενέκρινε το σχέδιο διαχείρισης με υπουργική απόφαση³ σύμφωνα με το άρθρο 19(2) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1967/2006 (“ελληνικό σχέδιο διαχείρισης”) στις [ημερομηνία]». Σημειώνεται δε, ότι στην υποσημείωση 3 του εν λόγω εγγράφου αναφέρεται: «3 [θα προστεθεί μετά την υιοθέτηση]». Με βάση τα παραπάνω, το υπό έκδοση σχέδιο απόφασης, υποβλήθηκε, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 9 παρ. 2 του ν. 2732/1999 (A΄154), προς εξέταση στο Συμβούλιο Αλιείας (ΣΑ). Το σχέδιο εξετάσθηκε στην 284η συνεδρίασή του στις 30.8.2021 και το Συμβούλιο γνωμοδότησε θετικά, κατά τα αναλυτικά εκτιθέμενα στο υπ’ αρ. 284/30-8-2021 πρακτικό. Στη συνέχεια οι αιτούντες υπέβαλαν την από 16.9.2021 αίτηση-υπόμνημα προς τους Υπουργό και Υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (με αρ. πρωτ. 6432/16.9.2021 και 2748/16.9.2021, αντίστοιχα) για την έκδοση της κατά τα ανωτέρω απαιτούμενης υπουργικής απόφασης κανονιστικού περιεχομένου σχετικά με την έγκριση και υιοθέτηση του Εθνικού Διαχειριστικού Σχεδίου ετών 2021-2024 που αφορά σε «γρίπους που σύρονται από σκάφη» ή «τράτες» ή «βιντζότρατες», σύμφωνα με το άρθρο 19 του Κανονισμού ΕΚ 1967/2006, άλλως για την αιτιολογημένη απάντηση επί του σχετικού αιτήματος σε περίπτωση απόρριψής του καθώς και, όπως συνάγεται από την αίτηση, για την εν γένει ρύθμιση της αλιείας με βιντζότρατα προς αποτροπή της βλάβης των συμφερόντων τους. Με την υπό στοιχεία Ares (2021)5759195-21.09.2021 επιστολή, η Διευθύντρια Αλιευτικής Πολιτικής για την Μεσόγειο και την Μαύρη Θάλασσα της Γενικής Διεύθυνσης Αλιείας (DG MARE) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κάλεσε τις ελληνικές αρχές για την άμεση αποστολή της δημοσιευμένης απόφασης, προκειμένου να επιτραπεί η έγκαιρη έγκριση του εκτελεστικού κανονισμού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανήλθε με την υπό στοιχεία Ares (2021)7336753-29.11.2021 επιστολή της και κάλεσε εκ νέου τις ελληνικές αρχές να υποβάλουν το συντομότερο δυνατόν το εθνικό σχέδιο διαχείρισης (Υπουργική Απόφαση) για την λειτουργία της βιντζότρατας, διαλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, ότι (σε ελεύθερη απόδοση από το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο, όπως παρατίθενται στο από 20.5.2022 έγγραφο απόψεων της Διοίκησης): «…Για το σκοπό αυτό, θα ήθελα να υπενθυμίσω τις επιστολές μου Ref. ARES(2021)4086622/23-06-2021 και 5759195/21-09-2021 σχετικά με αυτό το θέμα και σας καλούμε να υποβάλετε το συντομότερο δυνατό στην Επιτροπή το εθνικό σχέδιο διαχείρισης γρίπων που σύρονται από σκάφη, όπως εγκρίθηκε με τη σχετική Υπουργική Απόφαση και (έχει) επίσημα δημοσιευθεί, προκειμένου να επιτραπεί η έκδοση του εκτελεστικού κανονισμού, χωρίς ωστόσο να προδικάζεται η τελική θέση της Επιτροπής. Σε αντίθετη περίπτωση, παρακαλούμε να ενημερώσετε την Επιτροπή για το σχετικό χρονοδιάγραμμα υποβολής της εκκρεμούς απόφασης, όπως εξηγήθηκε προηγουμένως, προκειμένου να συμπεριληφθεί αυτή η νομοθετική πράξη στο πρόγραμμα εργασίας και στις προβλέψεις της Επιτροπής για το 2022». Στη συνέχεια οι ελληνικές αρχές, απέστειλαν προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το υπ’ αρ. 5123/367070/17-12-2021 έγγραφο, με το οποίο ενημέρωσαν ότι αποφασίσθηκε η χώρα μας να μην προχωρήσει στη θέσπιση σχεδίου διαχείρισης για το αλιευτικό εργαλείο «γρίπος που σύρεται από σκάφος» ή «βιντζότρατα» (SB) για αλιεία μαρίδας (Spicara smaris) και γόπας (Boops boops) σε συγκεκριμένες περιοχές της ελληνικής επικράτειας και, συνεπώς, στην μη έκδοση της σχετικής Υπουργικής Απόφασης. Δεσμεύθηκαν δε ότι προκειμένου να τηρηθούν τα προβλεπόμενα στον Καν(ΕΚ) 1967/2006, θα προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την κατάργηση του εργαλείου με σχετική νομοθετική ρύθμιση και τη διαγραφή του συνόλου των εργαλείων με κωδικό (SB) από το Ελληνικό Αλιευτικό Μητρώο (ΕΑΜ), ενημερώνοντας σχετικά την Επιτροπή για τις ενέργειες που θα υλοποιηθούν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με το υπό στοιχεία Ares(2022) 2117519/23.03.2022 έγγραφο, μεταξύ άλλων (σε ελεύθερη απόδοση από το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο, όπως παρατίθεται στο από 20.5.2022 έγγραφο της Διοίκησης προς το Δικαστήριο): «….σημειώνει τη δήλωση της Ελλάδας ότι θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την κατάργηση των αλιευτικών εργαλείων γρίπων που σύρονται από σκάφη, μέσω εθνικής νομοθετικής πράξης, καθώς και για την διαγραφή αυτών των αλιευτικών εργαλείων, στο σύνολό τους, από το μητρώο του αλιευτικού στόλου. Επιπλέον, υπενθυμίζει την υποχρέωση της Ελλάδας να συμμορφώνεται με τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 1967/2006 σχετικά με τους γρίπους που σύρονται από σκάφη, ιδιαίτερα την απαγόρευση αλιείας πάνω από θαλάσσια λιβάδια, ιδίως από Posidonia oceanica ή άλλα θαλάσσια φανερόγαμα και καλεί τη χώρα να ενημερώσει, το συντομότερο δυνατόν, την Επιτροπή για τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα που ελήφθησαν, ώστε να διασφαλιστεί ότι, ελλείψει σχεδίου διαχείρισης και παρέκκλισης, οι γρίποι που σύρονται από σκάφη δεν θα λειτουργήσουν, έως ότου διαγραφούν όλοι από το μητρώο του στόλου». Με τα από 9-7-2021, 16-12-2021 και 24-2-2022 μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, κοινοποιήθηκαν στο αιτούν σωματείο απόσπασμα της έκθεσης STECF PLEN 21-01, σχετικά με την αξιολόγηση της βιντζότρατας, τα υπ’ αρ. 3082/Α/3010/27 Απριλίου 2017, 20616/28 Απριλίου 2017 και 185/47369/2 Μαΐου 2017 έγγραφα, με τα οποία κοινοποιήθηκαν στη Γενική Διεύθυνση Αλιείας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων τα αποτελέσματα της από 27-4-2017 συνεδρίασης του Κολλεγίου Επιτρόπων και το υπ’ αρ. 5123/367070/17-12-2021 έγγραφο προς την ΕΕ για την μη έκδοση απόφασης θέσπισης σχεδίου διαχείρισης, αντίστοιχα, κατόπιν σχετικών αιτημάτων. Επιπλέον, στον πληρεξούσιο δικηγόρο των αιτούντων επιδείχθηκαν και έλαβε γνώση του περιεχομένου των εγγράφων που είχαν αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το υπ’ αρ. 269/13408 /15-1-2021 έγγραφο, καθώς και η υπό στοιχεία Ares(2021)583227-25/01/2021 απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σχετικά με την απόφαση για δοκιμαστική αλιεία, που υποβλήθηκε μαζί με την πρόταση για σχέδιο διαχείρισης. Ήδη με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση της παράλειψης απάντησης άλλως της σιωπηρής απόρριψης από τους Υπουργό και Υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης της από 16.9.2021 αίτησης με το προαναφερθέν περιεχόμενο.

6. Επειδή, μεταξύ άλλων, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλεται ότι συντρέχει παράνομη παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας, διότι το ελληνικό κράτος κατά δέσμια αρμοδιότητα ήταν υποχρεωμένο να προβεί στην ολοκλήρωση της διαδικασίας υιοθέτησης του Διαχειριστικού Σχεδίου 2021-2024 για τη βιντζότρατα με την έκδοση της σχετικής υπουργικής απόφασης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 19 του Κανονισμού ΕΚ 1967/2006, σε συνδυασμό και με το άρθρο 24 του Συντάγματος, διότι πρόκειται για σχέδιο που αποσκοπεί στην προάσπιση του θαλασσίου περιβάλλοντος και της αειφορίας των θαλασσίων πόρων. Σε κάθε περίπτωση, δηλαδή ακόμη και εάν η σχετική αρμοδιότητα ασκείται στο πλαίσιο της διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης, προβάλλεται ότι, εν προκειμένω, συντρέχει περίπτωση υπέρβασης των άκρων ορίων της, παράβαση της αρχής της χρηστής διοίκησης και παραβίαση της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη. Πρόκειται, δε, κατά τους αιτούντες, για άσκηση της αρμοδιότητας κατά τρόπο που έχει ως αποτέλεσμα την οικονομική και επαγγελματική καταστροφή των αλιέων με τη χρήση βιντζότρατας, οι οποίοι ως εκ της φύσεως του εργαλείου αλιεύουν αποκλειστικά πλησίον της ακτής και ανέμεναν βάσει του προαναφερθέντος ιστορικού, ότι θα μπορούσαν να εργαστούν από την 1η Οκτωβρίου 2021, καθ’ όσον το εν λόγω σχέδιο είχε λάβει την προέγκριση της αρμόδιας Επιστημονικής, Τεχνικής και Οικονομικής Επιτροπής Αλιείας (ΕΤΟΕΑ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Απρίλιο του 2021. Εξάλλου, το σχέδιο αυτό αποτελεί, κατά τα προβαλλόμενα, τη συνέχιση προηγούμενου εφαρμοσμένου σχεδίου, που μετά από ενδελεχείς διαδικασίες του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και του Ινστιτούτου Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ), είχε εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και εν συνεχεία αποδέχθηκε και εφάρμοσε το Κράτος. Συναφώς, προβάλλεται ότι τα διακυβευόμενα συμφέροντα των αιτούντων τα οποία εξαρτώνται από τη διαμορφωθείσα πραγματική κατάσταση, δηλαδή η επαγγελματική δραστηριοποίηση των αλιέων που χρησιμοποιούν το επίμαχο εργαλείο και αποτελεί το μόνο μέσο βιοπορισμού τους, είναι κάτι παραπάνω από σημαντικά, υφίστανται δε ανεπανόρθωτη βλάβη. Επιπροσθέτως, οι αιτούντες προβάλλουν ότι το ελληνικό κράτος μη ολοκληρώνοντας της σχετική διαδικασία και αφήνοντας αρρύθμιστη την εν λόγω επαγγελματική δραστηριότητα οδηγεί τους αλιείς που διαθέτουν το εν λόγω εργαλείο σε μία πρωτοφανή ομηρία, καθώς δεν προβαίνει ούτε στην ανάκληση της αλιευτικής τους άδειας, καταβάλλοντας σχετική αποζημίωση, ούτε στη θέσπιση νέου σχεδίου.

7. Επειδή, κατά το άρθρο 45 παρ. 4 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8), είναι δυνατή η άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατά παραλείψεως της διοικητικής αρχής να προβεί σε οφειλόμενη νόμιμη ενέργεια, εφ’ όσον ο νόμος ή άλλος, υπερκείμενος του νόμου, κανόνας δικαίου επιβάλλει την υποχρέωση σ’ αυτήν να ρυθμίσει συγκεκριμένο ζήτημα με την έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξεως. Τέτοια παράλειψη δεν στοιχειοθετείται, κατ’ αρχήν, οσάκις ο νόμος παρέχει την εξουσία στην διοικητική αρχή να ρυθμίζει ζήτημα με κανονιστική πράξη, διότι η εκτίμηση της σκοπιμότητας για την έκδοση ή όχι κανονιστικής πράξεως και για τον χρόνο εκδόσεώς της ανήκει στην ανέλεγκτη, από τον ακυρωτικό δικαστή, κρίση της διοικητικής αρχής. Εξαίρεση από τον κανόνα αυτό νοείται, κατά τα παγίως γενόμενα δεκτά, είτε όταν η νομοθετική εξουσιοδότηση επιβάλλει στην Διοίκηση την υποχρέωση εκδόσεως κανονιστικής πράξεως, εφ’ όσον συντρέχουν ορισμένες αντικειμενικές προϋποθέσεις ή εντός ορισμένης προθεσμίας, είτε όταν η υποχρέωση της Διοικήσεως να προβεί σε κανονιστική ρύθμιση προκύπτει ευθέως εκ του Συντάγματος. Στις περιπτώσεις αυτές η άσκηση της αρμοδιότητας προς κανονιστική ρύθμιση καθίσταται δεσμία, η παράλειψη δε της Διοικήσεως να ασκήσει την κανονιστική αυτή αρμοδιότητα είναι αντίθετη προς τον νόμο (βλ. ΣτΕ 660/2022, 1131/2020, 2040/2017, ΣτΕ Ολομ. 1339/2008, 1849/2009, ΣτΕ 211/2006, 4917/2012).

8. Επειδή, όπως παγίως γίνεται δεκτό, στην κατοχυρούμενη από το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος οικονομική και επαγγελματική ελευθερία, είναι δυνατόν να επιβληθούν από τον κοινό νομοθέτη ή την κανονιστικώς δρώσα Διοίκηση περιορισμοί για λόγους δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ορίζονται κατά τρόπο γενικό και αντικειμενικό, να τελούν σε συνάφεια προς το αντικείμενο και τον χαρακτήρα της ρυθμιζόμενης δραστηριότητας, να είναι πρόσφοροι και αναγκαίοι για την επίτευξη του επιδιωκομένου σκοπού και να μην είναι δυσανάλογοι σε σχέση με αυτόν (βλ. ΣτΕ 1060/2022, 1758/2019 Ολομ., 959/2015 Ολομ., 2227/2010 Ολομ.. κ.ά.), λαμβάνοντας υπόψη και τα προβλεπόμενα στο άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος. Ειδικότερα δε είναι δυνατόν να επιβληθούν περιορισμοί συγκεκριμένων οικονομικών και επαγγελματικών δραστηριοτήτων προκειμένου να προστατευθεί κατά τρόπο αποτελεσματικό το φυσικό περιβάλλον (βλ. ΣτΕ 4388/2005, 2607/2005 επταμ.).

9. Επειδή, με τον Κανονισμό (ΕΚ) 1967/2006 (L 409) του Συμβουλίου θεσπίσθηκαν απαγορεύσεις και μέτρα ρυθμιστικά της αλιείας στη Μεσόγειο με σκοπό την προστασία και τη διατήρηση των έμβιων υδρόβιων πόρων και των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και την προώθηση της βιώσιμης εκμετάλλευσής τους, για την οποία, όπως αναφέρεται στο προοίμιο του Κανονισμού, η Κοινότητα εφαρμόζει πολιτική προληπτικής προσέγγισης. Μεταξύ άλλων, ο εν λόγω Κανονισμός, όπως ισχύει, διαλαμβάνει διατάξεις, με τις οποίες απαγορεύεται η χρήση συρόμενων αλιευτικών εργαλείων, όπως οι γρίποι που σύρονται από σκάφη (άρθρο 2), εντός ζώνης τριών ναυτικών μιλίων από τις ακτές ή εντός αποστάσεως μέχρι την ισοβαθή των πενήντα μέτρων, όταν το βάθος αυτό απαντά και σε απόσταση μικρότερη των τριών ναυτικών μιλίων (άρθρο 13) προβλέπεται δε, περαιτέρω, το ελάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος των «ματιών» των εργαλείων αυτών [στο άρθρο 9, όπως ίσχυε αρχικά, και ήδη στο Παράρτημα ΙΧ-Μέρος Β του Κανονισμού (ΕΕ) 1241/2019 (L 198)], καθώς και απαγόρευση αλιείας πάνω από βυθούς με θαλάσσια βλάστηση, όπως ιδίως Ποσειδωνίες ή άλλα θαλάσσια φανερόγαμα (άρθρο 4). Παραλλήλως, όμως, παρέχεται στα Κράτη μέλη η δυνατότητα παροχής παρεκκλίσεως υπό προϋποθέσεις σε σχέση με τα προβλεπόμενα για το μέγεθος ματιού και την απόσταση από την ακτή όπου επιτρέπεται η αλιεία. Συγκεκριμένα, το άρθρο 9 παρ. 7 του Κανονισμού 1967/2006, όπως ίσχυε, προέβλεπε τη δυνατότητα παρέκκλισης από το ελάχιστο μέγεθος ματιού με την προϋπόθεση θέσπισης σχεδίου διαχείρισης, υπό τον όρο ότι ο συγκεκριμένος τύπος αλιείας είναι σε μεγάλο βαθμό επιλεκτικός, έχει αμελητέες επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον και δεν ασκείται πάνω από λιβάδια Ποσειδωνίας. Ήδη δε στο Παράρτημα ΙΧ-Μέρος Β (σημείο 4) του Κανονισμού (ΕΕ) 1241/2019, που αντικατέστησε ως προς τις προδιαγραφές των ματιών το άρθρο 9, προβλέπεται ότι ισχύουσες παρεκκλίσεις εξακολουθούν να εφαρμόζονται. Εξάλλου, σε σχέση με την ελάχιστη απόσταση αλιείας από την ακτή, στο άρθρο 13 παρ. 5 του Κανονισμού 1967/2006 προβλέπεται επίσης δυνατότητα παρέκκλισης με την ίδια ως άνω προϋπόθεση θέσπισης σχεδίου διαχείρισης, εάν η παρέκκλιση αυτή δικαιολογείται από ιδιαίτερους γεωγραφικούς περιορισμούς, όπως το περιορισμένο μέγεθος της υφαλοκρηπίδας καθ’ όλο το μήκος των ακτών ενός κράτους μέλους ή η περιορισμένη έκταση των περιοχών όπου επιτρέπεται η χρήση διχτυών τράτας, εάν η αλιεία δεν έχει σημαντική επίπτωση στο θαλάσσιο περιβάλλον και αφορά περιορισμένο αριθμό σκαφών, και επίσης υπό τον όρο ότι οι τύποι αυτοί αλιείας δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με άλλο εργαλείο. Εξάλλου, το άρθρο 14 του Κανονισμού που προέβλεπε μεταβατικές παρεκκλίσεις σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην εθνική νομοθεσία που ίσχυε την 1.1.1994 ήδη καταργήθηκε με τον Κανονισμό (ΕΕ) 1241/2019. Σύμφωνα με το άρθρο 19 του Κανονισμού 1967/2006 μέχρι 31.12.2007 τα κράτη μέλη θεσπίζουν σχέδια διαχείρισης για την αλιεία που διεξάγεται, μεταξύ άλλων, με γρίπους που σύρονται από σκάφη εντός των χωρικών τους υδάτων, στη συνέχεια δε τα κράτη μέλη μπορούν να καταρτίζουν άλλα σχέδια διαχείρισης βάσει νέων σχετικών επιστημονικών πληροφοριών. Όπως ήδη εκτέθηκε στο ιστορικό κατ’ εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων, το ελληνικό κράτος υπέβαλε σχέδιο διαχείρισης για τη θέσπιση παρέκλισης σχετικά με το αλιευτικό εργαλείο γρίπος που σύρεται από σκάφος ή βιντζότρατα για αλιεία μαρίδας και γόπας, βάσει του οποίου, σε συνδυασμό και με την εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 9 παρ. 2 του ν. 2732/1999 (Α΄154), εκδόθηκε η 6719/146097/2016 απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Β΄ 4348), όπως τροποποιήθηκε με την 4065/330700/2019 όμοιά της (Β΄6). Σχετικά εκδόθηκε ο Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 929/2017 (L 141) με τριετή ισχύ από 4.6.2017 έως 3.6.2020.

10. Επειδή, περαιτέρω, με το β.δ. 817/1966 «περί κανονισμού της διά τρατών αλιείας» (Α΄ 209), θεσπίσθηκαν περιορισμοί ως προς την θαλάσσια αλιεία με τράτες, στις οποίες περιλαμβάνεται και η βιντζότρατα (δηλαδή για γρίπο συρόμενο από σκάφος κατά την έννοια του ως άνω Κανονισμού, βλ. ΣτΕ 1675-6/2010). Στους περιορισμούς αυτούς περιλαμβάνεται η απαγόρευση της αλιείας από 1-6 έως 30-9 κάθε έτους σε όλη την επικράτεια και ειδικώς για την βιντζότρατα ορίζεται ότι «εν ουδεμιά περιπτώσει επιτρέπεται να απέχη πέραν των εβδομήκοντα (70) μέτρων από της ακτής». Το ίδιο β.δ. διαλαμβάνει τέλος ρυθμίσεις σχετικές με το ελάχιστο μέγεθος των «ματιών» των διχτυών, το οποίο ποικίλει αναλόγως του τμήματος των διχτυών. Περιορισμοί οι οποίοι συνίστανται είτε σε γενική απαγόρευση της αλιείας με τράτα ή με ορισμένα αλιευτικά εργαλεία σε συγκεκριμένες περιοχές, είτε σε καθορισμό για ορισμένες περιοχές χρονικής περιόδου αλιείας μικρότερης από την προβλεπόμενη στο ανωτέρω β.δ. 817/1966 έχουν επιβληθεί με το ίδιο αυτό διάταγμα καθώς και με προεδρικά διατάγματα εκδοθέντα μεταγενεστέρως και εξουσιοδότηση του άρθρου 10 του Αλιευτικού Κώδικα (ν.δ. 420/1970, Α΄ 27). Εξάλλου, με το άρθρο μόνο του π.δ. 553/1979 (Α΄ 174) απαγορεύθηκε η έκδοση νέων αδειών αλιείας για σκάφη που αλιεύουν με το αλιευτικό εργαλείο τράτα, ακολούθως δε με το π.δ. 669/1980 (Α΄174) επετράπη, σε περιοριστικώς προβλεπόμενες περιπτώσεις, η υπό προϋποθέσεις χορήγηση, κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφερομένου και εντός ανατρεπτικής προθεσμίας (μέχρι 31.12.1980), επαγγελματικής άδειας αλιείας με τράτα για νέα σκάφη προς αντικατάσταση παλαιών σκαφών, ήδη εφοδιασμένων με την εν λόγω επαγγελματική άδεια, άνευ αυξήσεως της δυναμικότητας του υφισταμένου αλιευτικού στόλου με τράτα.

11. Επειδή, όπως έχει κριθεί, από τις διατάξεις του ως άνω Κανονισμού 1967/2006 δεν αποκλείεται η έκδοση κανονιστικών πράξεων σε εθνικό επίπεδο βάσει εθνικών εξουσιοδοτικών διατάξεων, οι οποίες, είτε να μην αξιοποιούν τις προσφερόμενες από τις επιμέρους διατάξεις του Κανονισμού δυνατότητες παρέκκλισης από τις απαγορεύσεις που ο ίδιος θεσπίζει είτε να επιβάλλουν αυστηρότερους περιορισμούς στις ρυθμιζόμενες και από τον Κανονισμό δραστηριότητες, εφ’ όσον οι αυστηρότεροι αυτοί περιορισμοί αποσκοπούν στη δραστικότερη προστασία του περιβάλλοντος και συμβιβάζονται με το κοινοτικό δίκαιο (βλ. ΣτΕ 4049/2015, ΣτΕ 3964/2015, ΠΕ 279/2008, 84/2009, 106/2011, ΔΕΚ απόφαση της 2ης Σεπτεμβρίου 2010, C-453/2008, σκ. 47 επ. και 58, πρβλ. ΣτΕ 1134/2004, ΔΕΚ απόφαση της 14ης Απριλίου 2005, C-6/03, Deponiezweckverband Eiterkopfe, ιδίως σκέψη 27, απόφαση της 23ης Οκτωβρίου 2001, C–510/99, Xavier Tridon, ιδίως σκέψη 45 κ.ά.). Κατά μείζονα λόγο, από τις ίδιες διατάξεις προκύπτει ότι δεν είναι υποχρεωτική για το ελληνικό κράτος η θέσπιση κανονιστικής ρύθμισης που να θεσπίζει παρέκκλιση κατά τα προβλεπόμενα στις ως άνω διατάξεις του Κανονισμού.

12. Επειδή, από τα προεκτεθέντα προκύπτει ότι η Διοίκηση δεν είναι υποχρεωμένη να αιτηθεί προς τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης την προβλεπόμενη στον Κανονισμό παρέκκλιση, για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, περαιτέρω δε, σε περίπτωση που προβεί σε μία τέτοια ενέργεια, δεν υποχρεούται πάντως να εκδώσει την υπουργική απόφαση που απαιτείται για την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας. Συνεπώς, δεν υφίσταται υποχρέωση της Διοικήσεως ούτε παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας αυτής να ασκήσει τη σχετική κανονιστική της αρμοδιότητα. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις του άρθρου 5 παρ. 1 και του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος, τις ιδιαίτερες συνθήκες που διέπουν την υπόθεση, όπως αναλυτικά εκτέθηκαν στο ιστορικό, καθώς και τις σοβαρότατες επιπτώσεις των ενεργειών της Διοίκησης στην επαγγελματική δραστηριότητα των αιτούντων που υφίστανται συνέπειες από τη διαμόρφωση ενός καθεστώτος αβεβαιότητας και ανασφάλειας, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα, η Διοίκηση οφείλει να ρυθμίσει την επαγγελματική δραστηριότητα των κατόχων της άδειας αλιείας με βιντζότρατα, κατά μείζονα, δε, λόγο εφόσον το εν λόγω εργαλείο δεν έχει διαγραφεί από το Εθνικό Αλιευτικό Μητρώο. Ειδικότερα, η Διοίκηση οφείλει να λάβει συγκεκριμένα μέτρα που αφενός μεν θα εξασφαλίζουν ότι η εν λόγω δραστηριότητα δεν θα ασκείται άνευ εγκεκριμένου διαχειριστικού σχεδίου, όπως αναφέρεται και στο προαναφερθέν από 23.3.2022 έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τις ελληνικές αρχές, αφετέρου δε θα ρυθμίζουν την κατάσταση των αδειούχων αλιείας με το εργαλείο αυτό, ενδεχομένως με τρόπους που και στο παρελθόν είχαν επιλεγεί [όπως με παροχή επιδοτήσεων-ενισχύσεων ή με χορήγηση άλλων αδειών ή αντισταθμισμάτων, βλ. 145/296596/2020 απόφαση Υπουργών Οικονομικών-Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Β΄ 4680) και 2240/31541/2013 απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Β΄613), που εφαρμόστηκαν στο παρελθόν]. Με αυτά τα δεδομένα, εν προκειμένω, πράγματι, συντρέχει παράνομη παράλειψη της Διοίκησης να ρυθμίσει την εν λόγω επαγγελματική δραστηριότητα και συγκεκριμένα την κατάσταση των αλιέων που διαθέτουν άδεια αλιείας με βιντζότρατα, κατά τα προαναφερθέντα. Συνεπώς, κατά το μέρος τούτο πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και ν’ απορριφθεί κατά τα λοιπά, δηλαδή κατά το μέρος που αφορά τη μη έγκριση και υιοθέτηση εθνικού διαχειριστικού σχεδίου των ετών 2021-2024, κατά τα προεκτεθέντα.

13. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να ακυρωθεί η παράλειψη της Διοίκησης να ρυθμίσει την κατάσταση των αδειούχων αλιείας με βιντζότρατα.

Δ ι ά τ α ύ τ α

Δέχεται εν μέρει την αίτηση.

Ακυρώνει την παράλειψη της Διοίκησης να ρυθμίσει την κατάσταση των αδειούχων αλιείας με βιντζότρατα, κατά το σκεπτικό.

Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.

Συμψηφίζει τη δικαστική δαπάνη μεταξύ των διαδίκων.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 24 Ιουνίου 2022